Podstawowe akty prawne:
- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2007 r. nr. 256. poz. 2572 z pó źn. zm.)
- Rozporządzenie MENiS z dnia 19 grudnia 2001r. w sprawie warunków i trybu udzielania zezwole ń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki. (Dz. U. z 2002 nr 3 poz. 28)
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013 poz. 532).
Co rozumiemy przez ucznia zdolnego?
Zdaniem T. Lewowickiego, za ucznia zdolnego można uznać takiego, który posiada co najmniej jedną z czterech wymienionych cech:
- wysoki poziom zdolności ogólnych, inteligencji (I. I. = 120 i wi ęcej),
- wysoki poziom zdolności specjalnych – uzdolnie ń,
- wysokie osiągnięcia lub możliwości takich osiągnięć w nauce bądź innych dziedzinach działalności wartościowej społecznie,
- osiągnięcia oryginalne i twórcze lub mo żliwości takich osiągnięć.
Wysokie oceny szkolne nie mogą być (chociaż niestety często obecnie są) traktowane jako jedyny (główny) wyznacznik uzdoln ień. Są uczniowie, dla których ocena szkolna nie jest czynnikiem motyw ującym ani ważnym, a ich uzdolnienia znajdują swoją realizację w niezauważanych przez szkołę dziedzinach.
Uczniów zdolnych charakteryzuje:
- w sferze poznawczej – ciekawo ść i aktywność poznawcza, dokładność, dociekliwość, umiejętność obserwacji, otwartość na nowość, umiejętność zadawania pytań, wielość zainteresowań, obszerna wiedza z ró żnych dziedzin, ukierunkowane uzdolnienia i pasje; doskonała pamięć, umiejętność kojarzenia, rozumowania i wyciągania wniosków, samodzielność w zdobywaniu wiedzy, zdolność do skupienia uwagi; żywa wyobraźnia, wytwarzanie oryginalnych pomysłów, dokonywanie niet ypowych skojarzeń, potrzeba ekspresji w ró żnych formach; bogate słownictwo, niezależność własnych sądów;
- sferze społeczno-emocjonalnej – otwarto ść i wrażliwość na potrzeby innych, odpowiedzialność, poczucie obowiązku; odseparowanie się od aktywności społecznej i skupienie na własnych zadaniach, brak potrzeby integracji z grupą, silna motywacja wewnętrzna, introwersja i często krytyczne nastawienie do szkolnego procesu dydaktyczno-wychowawczego, wytrwałość, poczucie własnej wartości i skłonność do dominacji, bezkompromisowość, przywiązanie do własnych idei, dążenie do rozwoju własnej osobowości, trafna samoocena; specyficzne poczucie humoru, preferowanie towarzystwa dorosłych lub starszych kolegów przy ró wnoczesnej umiejętności przystosowania się do grupy rówieśniczej.
Kierując ucznia do Poradni, w celu diagnozy pod kątem zdolności proponujemy przyjęcie następującego postępowania.
- Prowadzenie obserwacji dziecka w środowisku szkolnym. Nauczyciel rozpoznaje uzdolnienia twórcze swoich uc zniów za pomoc ą badań przesiewowych przy użyciu dostępnych mu narzędzi badawczych: kwestionariuszy do badań grupowych.
- Pedagog / psycholog szkolny dokonuje wstępnej indywidualnej diagnozy zdolności na terenie szkoły. Diagnoza powinna uwzględniań informacje dotychczas badanych potencjałów rozwojowych, jak równie ż mocnych stron oraz czynników ograniczaj ących rozwój dziecka, wskazywać na możliwości wspomagania dziecka przez szkołę, rodzinę i inne środowiska.
- Zespół pracowników pedagogicznych (nauczyciele, ped agog, psycholog) określa odpowiednie formy kształcenia i wsparcia psychologiczno – pedagogicznego ucznia, rozmawia z rodzicami w celu ustalenia dalszych kroków.
- Wychowawca we współpracy z uczniami / specjalistami pracującymi z uczniem wypełnia druk „Informacja o uczniu zgłoszonym do PP PP w celu diagnozy pod kątem zdolności” – zał. 1.
- Rodzice dziecka wraz z otrzymanym ze szkoły drukiem (ewentualnie opinią osób diagnozujących dziecko dotychczas, pracami dziecka, wyró żnieniami, dyplomami) zgłaszają się do psychologa poradni, opiekującego się szkołą.
- Po pełnej diagnozie (obejmującej badanie potencjału intelektualnego oraz uzdolnień dziecka, a także ocenę jego funkcjonowania społeczno – emocjonalnego) rod zic dziecka uzyskuje wskazania uwzględniające najbardziej skuteczne formy wspierania rozwoju zdolności oraz dostosowania wymagań odpowiednio do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka.
- W przypadku stwierdzenia braku przeciwwskazań do realizowania indywidualnego programu / toku nauki poradnia, na pisemny wniosek rodziców, wydaje opinię w sprawie zezwolenia na indywidualny program / tok nauki.
- Jeżeli wyniki badań psychologiczno – pedagogicznych nie dają podstaw do zezwolenia na indywidualny program / tok nauki, poradnia na pisemny wniosek rodziców, mo że wydać inną stosowną opinię np. w sprawie objęcia dziecka pomocą psychologiczno –pedagogiczn ą w szkole, dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka itp.
- Zezwolenie na indywidualny program lub tok nauki może być udzielone po upływie co najmniej jednego roku nauki w szkole (po klasie I), a w uzasadnionych przypadkach – po śródrocznej klasyfikacji ucznia.
- Z inicjatywą diagnozy ucznia pod kątem zdolności w PPPP może wyjść rodzic, nauczyciel, psycholog.
- Rodzice składają do dyrektora szkoły wniosek w sprawie zezwolenia na indywidualny program / tok nauki przedmiotu, z którego ucze ń uzyskuje wybitne wyniki nauczania lub prezentuje zdolności, załączając opinię poradni.
- Ostateczną decyzję w sprawie realizowania indywidualnego toku / programu nauki przez ucznia podejmuje dyrektor szkoły, do której u częszcza dziecko, zezwalając na indywidualny program lub tok nauki w przypadku pozytywnej opinii rady pedagogicznej i pozytywnej opinii publicznej poradni psychologiczno – pedagogicznej.
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3.08.2017r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25.08.2017r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.
Zgodnie z § 6a ust.1 – Opinia poradni psychologiczno- pedagogicznej w sprawie specyficznych trudności w uczeniu się może być wydana uczniowi nie wcześniej niż po ukończeniu trzeciej klasy szkoły podstawowej i nie później niż do ukończenia szkoły podstawowej.
We wczesnym rozpoznawaniu specyficznych trudności w nauce, znaczącą rolę odgrywa szkoła podstawowa. Dotyczy to wstępnej diagnozy pedagogicznej, prowadzonej przez szkołę w klasach I – III ( tzw. badania przesiewowe).
Po okresie nauki w klasach I-III, zgłaszając ucznia do poradni należy zwracać uwagę na zagadnienia związane ze wstępną diagnozą, a w szczególności:
- na wyniki uzyskane w Skali Ryzyka Dysleksji, przeprowadzanej w klasach I – III,
- poziom umiejętności czytania ( w przypadku, gdy uczeń ma problemy z czytaniem powinien zostać objęty pomocą pedagogiczną na terenie szkoły w ramach zajęć korekcyjno- kompensacyjnych),
- charakter popełnianych błędów w pisaniu (w tym przypadku również ważne jest objęcie ucznia opieką w ramach zajęć korekcyjno-kompensacyjnych na terenie szkoły w celu poznania i utrwalania znajomości prostych zasad ortograficznych i podniesienia poprawności zapisów),
- określenie znajomości zasad ortograficznych przez ucznia, adekwatnych do wymagań danej klasy ( uczeń, który nie zna zasad ortograficznych powinien zostać objęty pomocą na terenie szkoły w celu uzyskania pozytywnego wyniku sprawdzianu zasad),
- wnioski wynikające z obserwacji ucznia na lekcjach, dotyczące m.in. tempa pisania,
- formułowanie wypowiedzi ustnej i pisemnej, stosunek do obowiązków szkolnych, postępy w zakresie innych przedmiotów, osiągnięcia ucznia, mocne strony ucznia.
Przy skierowaniu do poradni wymagana jest następująca dokumentacja:
- Informacja szkoły o uczniu z trudnościami w czytaniu i/lub pisaniu w klasach IV- VIII ( informacja nauczyciela polonisty na druku dla potrzeb poradni, którym dysponuje szkoła lub może być pobrany ze strony internetowej poradni. Informację wypełnia nauczyciel polonista w porozumieniu z innymi nauczycielami uczącymi ucznia)
- Wyniki w Skali SRD klas I – III (badania przesiewowe),
- Prace pisemne ucznia z różnych lat nauki, aktualne prace pisemne ucznia (np. zeszyty, sprawdziany, samodzielne prace pisemne klasowe),
- Informacja z udziału ucznia w zajęciach korekcyjno –kompensacyjnych lub o prowadzeniu dodatkowych ćwiczeń usprawniających czytanie i pisanie na terenie szkoły i domu,
- Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia dziecka w przypadku podejrzenia wady wzroku, słuchu lub innych schorzeń, w tym neurologicznych.
I etap postępowania diagnostycznego (optymalny termin badania nie później niż w klasie IV)
Badanie pedagogiczne i psychologiczne mające na celu: określenie zaleceń do pracy w ramach zajęć korekcyjno-kompensacyjnych na terenie szkoły oraz ukierunkowanie do ćwiczeń usprawniających proces czytania i pisania, które uczeń wykonuje przy pomocy nauczyciela, rodzica.
Ważne: należy zwrócić szczególną uwagę, na uczniów, którzy mają zleconą ukierunkowaną pracę samokształceniową, żeby byli wspierani przez nauczyciela polonistę we współpracy z psychologiem poradni z uwagi na potrzebę:
- systematyczności wykonywania ćwiczeń, a nie przypadkowości,
- utrwalania poznanych zasad pisowni,
- wdrażania do samokontroli, autokorekty (analiza popełnianych błędów w prowadzonych ćwiczeniach, ich poprawa).
II etap postępowania diagnostycznego: (optymalny termin badania w kl. V)
Kontrolna diagnoza psychologiczno–pedagogiczna, która kończy się wydaniem opinii o specyficznych trudnościach w nauce czytania i pisania (dysleksja rozwojowa).
Ważne: opinia o stwierdzonej dysleksji rozwojowej może być wydana najpóźniej do ukończenia przez ucznia szkoły podstawowej. Uczniowie, którzy chcą uzyskać opinię stwierdzającą dysleksję rozwojową przed egzaminem w klasie VIII szkoły podstawowej, powinni zostać zgłoszeni przez rodziców do Poradni w klasie czwartej lub pierwszym półroczu klasy piątej. Późniejsze terminy uniemożliwiają przeprowadzenie badań, ale nade wszystko objęcie ucznia właściwą pomocą psychologiczno-pedagogiczną oraz sprawdzenie jej efektywności przed wydaniem opinii o dysleksji rozwojowej.
Poradnia nie wydaje opinii o specyficznych trudnościach w uczeniu się po jednorazowym badaniu
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3.08.2017r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25.08.2017r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.
W § 6a ust.2, stwierdza się, iż na wniosek nauczyciela lub specjalisty i po uzyskaniu zgody rodziców (prawnych opiekunów) albo pełnoletniego ucznia lub na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) albo pełnoletniego ucznia, opinia, o której mowa w ust.1, może być wydana także uczniowi gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej.
Zgodnie z § 6a ust.3 wniosek, wraz z uzasadnieniem, składa (rodzic lub nauczyciel) do dyrektora szkoły. Dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej przekazuje wniosek wraz z uzasadnieniem oraz opinią rady pedagogicznej do poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej i informuje o tym rodziców (prawnych opiekunów) albo pełnoletniego ucznia.
Wymagana dokumentacja przy skierowaniu ucznia do poradni na badanie psychologiczno -pedagogiczne:
- Wniosek kierujący ze szkoły wraz z opinią Rady Pedagogicznej.
- Informacja szkoły o uczniu z trudnościami w czytaniu i/lub pisaniu ( informacja nauczyciela polonisty na druku dla potrzeb poradni, którym dysponuje szkoła lub może być pobrany ze strony internetowej poradni. Informację wypełnia nauczyciel polonista w porozumieniu z innymi nauczycielami uczącymi ucznia)
- Prace pisemne ucznia z różnych lat nauki, aktualne prace pisemne ucznia (np. zeszyty, sprawdziany, samodzielne prace pisemne klasowe),
- Wyniki diagnozy pedagogicznej przeprowadzonej na terenie szkoły( w przypadku , gdy była przeprowadzona),
- Informacja o prowadzeniu dodatkowych ćwiczeń usprawniających czytanie i pisanie na terenie szkoły i domu,
- Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia dziecka w przypadku podejrzenia wady wzroku, słuchu lub innych schorzeń, w tym neurologicznych.
Ważne:
- uczeń, który nie zna zasad ortograficznych powinien zostać objęty opieką pedagogiczną terapeuty pedagogicznego na terenie szkoły w celu uzyskania pozytywnego wyniku sprawdzianu znajomości zasad w poradni;
- uczeń jest badany w poradni na wniosek rodzica/opiekuna prawnego lub jako osoba pełnoletnia sam składa taki wniosek, ale w przypadku trudności dyslektycznych bardzo ważne jest powiadomienie wnioskodawcy, że poradnia ma prawo podjąć współpracę ze szkołą oraz, że w dokumentacji składanej przez rodzica/opiekuna prawnego, niezbędne są dokumenty, które wypełnia szkoła;
- uczniowie, którzy w wyniku badań psychologiczno-pedagogicznych przeprowadzonych w poradni, mają zleconą ukierunkowaną pracę samokształceniową powinni być wspierani przez nauczyciela polonistę, we współpracy z psychologiem poradni, z uwagi na potrzebę:
– systematyczności wykonywania zaleconych ćwiczeń,
– wdrażania do samokontroli, autokorekty (analiza popełnianych błędów w prowadzonych ćwiczeniach, ich poprawa),
– utrwalania zasad pisowni.